İş sağlığı ve güvenliği herkes için hayati öneme sahiptir. Çalışanların
karşılaşabilecekleri muhtemel tehlike ve risklere karşı önceden alınacak
tedbirlerle korunmasını ifade eder.
İş yerinde
yapılan iş gereği var olan tehlike ve bunların sonucu olan risklere karşı
çalışanlarının sağlığını ve güvenliğini korumak, her işverenin hem
çalışanlarına hem de devletine karşı sorumluluğudur.
Bu yükümlülüğün
yerine getirilmesinde işverenin araç ve gereçleri noksansız bulundurmuş olması
işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. Aile Çalışma ve Sosyal
Hizmetler Bakanlığı Rehberlik ve İş Teftiş Başkanlığınca önleyici teftiş
yaklaşımı esas alınarak gerek işin yürütümü gerekse iş sağlığı ve güvenliği
yönünden, klasik teftiş anlayışı dışına çıkılmak ve kaynakları etkin ve verimli
kullanmak suretiyle; ilgili tüm sosyal tarafları kapsayan, eğitim, iletişim ve
bilgilendirmeye ağırlık veren, çözüm odaklı “Risk Esaslı”, "İşkolu/Sektör
Esaslı” veya “Alan Esaslı” programlı teftişler yapılmaktadır.
Geçtiğimiz yıl Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı
Rehberlik ve İş Teftiş Başkanlığınca gerçekleştirilen toplam 12.649 teftişin
9294’ü programlı teftişler şeklinde yürütülürken diğer kısmı ise program dışı
teftişlerden oluşmuştur.
İş sağlığı ve
güvenliği yönünden gerçekleştirilen tüm teftişler sonucunda ise toplam 12.649
adet teftiş yapılmış olup, teftişi yapılan iş yerlerinde 1.062.130 işçi ile
1.483 çırak ve 6.043 stajyere ulaşılmıştır.
İncelenen iş
kazalarının %33,51 ölümle, %4,79’u uzuv kaybıyla geri kalanları ise
yaralanmayla sonuçlandığı tespit edilmiştir.
Geçtiğimiz yıl
yapılan programlı teftişler; Ocak-Mart aylarında; 51 ilde 382 müfettiş
tarafından yürütülmüştür. Belirlenen teftiş konuları sanayi bölgelerinde;
* İş
ekipmanlarında güvenlik,
* Kimyasal
maddelerle çalışmalarda güvenlik ile yangın, parlama ve patlama risklerini
kapsayacak şekilde teftişler yürütülmüştür.
Bu programlı
teftiş kapsamında; 4.877 iş yerinin teftişi yapılmıştır. Yapılan teftişler
süresince 65.161 kadın, 191.156 erkek, 125 genç ve 4 çocuk çalışan olmak üzere
toplam 256.446 çalışana ve 590 çırak ile 1.678 stajyere ulaşılmıştır.
Programlı
teftişler kapsamında teftiş yapılan iş yerlerinden 3.996’sının, tüm mevzuata
aykırılıklarını giderdiği ve teftiş süreci içerisinde yeni bir mevzuata aykırı
husus oluşturmadan çalışmalarına devam ettiği gözlenmiştir.
Teftişler
süresince 84.331 adet mevzuata aykırı husus tespit edilmiştir.
Bu hususlardan
81.824’ü teftiş süresince işverenler tarafından giderilmiştir. Teftişler
sonucunda tespit edilen iyileştirme oranı; %97’dir.
Programlanmış teftişler belirli bir ön hazırlık, planlama, izleme
ve değerlendirme içerisinde yürürlüğe konularak denetimlerin kapsamı ve
hedefleri doğrultusunda sosyal tarafların sürece dâhil edilmesi, eğitim,
bilinçlendirme faaliyetleri yürütülmesi nedeniyle önleme amacına hizmet eden
teftiş faaliyetleri niteliğindedir.
Buna
rağmen teftişler kapsamındaki 881 iş yerinde tespit edilen mevzuata
aykırılıklar giderilmemiş ve/veya teftiş süreci içerisinde yeni mevzuata
aykırılıklar ortaya çıkmış olup bu iş yerlerinin işverenlerine idari para
cezası uygulanmıştır. Programlı teftişler kapsamında toplam uygulanan
idari para cezası miktarı 8.170.656 TL’dir.
Diğer yandan
teftişler kapsamında teftiş görmüş iş yerlerinde hayati tehlike içeren mevzuata
aykırı hususların bulunması nedeniyle 10 iş yerinde işin durdurulması idari
yaptırımı uygulanmıştır. Esasen bu teftişlerin cezalandırmadan ziyade rehberlik
teftişi niteliğinde olduğu göz önünde bulundurulduğunda ortaya çıkan
bu sonuçların ne kadar vahim olduğu anlaşılacaktır.
İş yerlerinde
iş sağlığı ve güvenliği kurallarının, iş kazası ve meslek hastalıklarını
önleyici bir yaklaşımla ele alınmasını gerektirmektedir. Bu meyanda önceden
başta risk değerlendirmesi olmak üzere birçok çalışmanın, çalışan-işveren
temsilcisi-iş güvenliği uzmanı-iş yeri hekimi-destek elemanı ve diğer ilgili
kişilerin birlikte çalışarak iş yerinde var olan veya vuku bulacak muhtemel
riskleri ve tehlikeleri bertaraf etmeleri esasına dayanmalıdır.